روزنامه «همشهری» در ادامه نوشت: سال ۹۷ بهزاد کلانتری، مدیرکل اسبق دفتر مدیریت بیمارستانی و تعالی خدمات بالینی وزارت بهداشت و درمان، آمار تخت‌های فرسوده را حدود ۶۰درصد از ۱۳۵هزار تخت بیمارستانی اعلام کرده بود؛ بر این اساس طی ۳سال، تعداد تخت‌های فرسوده از ۸۱هزار به ۵۰هزار تخت کاهش پیدا کرده، با این حال اما همچنان تعداد تخت‌های فرسوده در مراکز درمانی فرسوده، موضوع نگران‌کننده‌ای است. مسئولان نظام سلامت می‌گویند، منظور از تخت فرسوده، تنها فرسودگی تخت‌ها نیست، بلکه مجموعه‌ای از تجهیزات و خدمات درمانی است؛ یعنی علاوه بر تخت اگر فضای مناسب و امکاناتی ازجمله سرویس بهداشتی در اتاق بیمار، نور و تهویه و… هم وجود نداشته باشد، تحت عنوان تخت‌های فرسوده از آن یاد می‌شود.
هر تخت معمولی؛ ۵ تا ۲۰میلیون تومان
اصطلاح تخت‌های فرسوده به مجموعه امکانات درمانی گفته می‌شود برای هر بیمار درنظر گرفته می‌شود. در این تعریف، تخت‌های نامناسب و غیراستاندارد تنها بخشی از این مجموعه به شمار می‌روند که البته در پاندمی کووید-۱۹ استفاده از آنها افزایش پیدا کرد. حالا براساس اعلام متخصصان بیمارستانی و درمانی، هر بیمارستان دولتی سهمی از این تخت‌های فرسوده دارد. تعویض هر یک از این تخت‌ها، بدون تجهیزات جانبی هزینه‌ای حدود ۱۵ تا ۲۰میلیون تومان برای هر تخت CCU و ICU و ۵میلیون تا ۲۰میلیون تومان برای هر تخت معمولی است. با این حال، معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت بهداشت هم گفته برای ساخت هر تخت بیمارستانی با تمام خدمات فضایی حدود ۱۰۰مترمربع بنا درنظر گرفته می‌شود که هزینه آن برای هر تخت معمولی حدود یک میلیارد تومان و برای تخت‌های آی‌سی‌یو و اتاق عمل تا ۵میلیارد تومان برآورد می‌شود. اما این تمام آن چیزی نیست که مجموعه‌های درمانی برای کاهش این فرسودگی‌ها نیاز دارند، چراکه سایر تجهیزات و حتی بنای بخش زیادی از بیمارستان‌ها هم طی سال‌ها دچار فرسودگی شده‌اند. به‌گفته حسین قناعتی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران به همشهری، شیوع کرونا، این فرسودگی‌ها را تسریع کرد و با وجود ضرورت بر بازسازی و نوسازی مراکز درمانی و تجهیزات، اما بودجه‌ای برای آنها درنظر گرفته نشد.
تخت‌های فرسوده؛ بازی با جان بیماران
«اگر تنها روی استاندارد نبودن تخت بیمارستانی تمرکز کنیم، برخی از آنها عمر بالایی دارند و به‌دلیل مدرن‌نبودن، می‌توانند جان بیماران را به خطر بیندازند.» میرزایی، مترون یکی از بیمارستان‌های تهران این موضوع را مطرح می‌کند و به همشهری می‌گوید: «تخت‌های مدرن گزینه‌های زیادی برای مناسب‌ترشدن وضعیت بیمار دارند، اما هنوز هم در برخی مراکز درمانی تخت‌هایی استفاده می‌شود که هیچ‌یک از این شرایط و حتی قابلیت تخت و تشک برای راحتی یا مهار و ایمنی بیمار را ندارند. کووید- ۱۹هم باعث شد استفاده از این تخت‌ها افزایش پیدا کند. همین حالا در تمام بیمارستان‌های دولتی، این تخت‌ها استفاده می‌شوند و نمی‌توان آنها را از چرخه درمان خارج کرد.» او درباره اینکه استفاده از این تخت‌ها، چه آسیب‌هایی برای بیمار دارد، می‌گوید: «با توجه به به‌روزرسانی‌هایی که در سال‌های اخیر انجام شده، آسیب‌هایی ازجمله سقوط بیمار از تخت بسیار کمتر شده است. فرسودگی تخت‌ها به‌گونه‌ای نیست که بیمار نتواند روی آن بخوابد اما چند مشکل دارد؛ اول اینکه نامناسب‌بودن آن و حتی شکل ظاهری‌اش می‌تواند از نظر روانی روی بیمار تأثیر بگذارد، نکته دیگر اینکه بیشتر بیماران اکنون به تخت‌های مدرن نیاز دارند. شاید امکانات تخت مسئله مهمی به‌نظر نرسد، اما برای رفاه و حفظ جان بیمار ضروری است.» او ادامه می‌دهد: «گاهی لازم است برخی اندام بیمار در وضعیت بالاتر از بدن او قرار بگیرد و اگر تخت چنین ویژگی‌ای نداشته باشد، باید از ملحفه یا بالش استفاده کرد. مثل تکان‌نخوردن لخته خون در عضوی از بدن بیمار که باید با بالا و پایین بردن بخشی از تخت انجام شود اما در تخت‌های قدیمی این امکان وجود ندارد و این موضوع می‌تواند جان بیمار را به خطر بیندازد.»
معضلی برای پرستاران
«تخت‌های فرسوده و قدیمی نه‌تنها برای بیمار که برای کادر درمان و پرستاران هم آسیب‌زاست.» این موضوعی است که محمد شریفی‌مقدم، دبیرکل خانه پرستار به آن اشاره می‌کند و به همشهری می‌گوید: «تخت‌های فرسوده می‌توانند ایمنی بیمار را کم کنند و اگر بیمار دارای محدودیت حرکتی باشد، بستری‌شدنش روی آنها مشکلات را به‌وجود می‌آورد. این تخت‌ها انعطاف ندارند و احتمال شکستگی و سقوط از تخت وجود دارد. از سوی دیگر، این تخت‌ها امکانات کاهش ارتفاع را ندارند و به‌ویژه درباره بیمارانی که مشکلات حرکتی دارند، تردد را سخت‌تر می‌کنند.» او ادامه می‌دهد: «این تخت‌های غیراستاندارد هنگام جابه‌جایی بیمار، باعث ایجاد آسیب به‌خود بیمار یا حتی کادر پرستاری می‌شود و حتی احتمال سقوط بیمار هم وجود دارد. بسیاری از پرستاران و بهیاران ما با آسیب‌هایی ازجمله دیسک و واریس دست و پنجه نرم می‌کنند و کمک‌رسانی به بیمار هنگام پایین آمدن از این تخت‌های قدیمی، فشار مضاعفی به آنها وارد می‌کند و آسیب جسمی‌شان را افزایش می‌دهد.» به‌گفته شریفی‌مقدم، تخت‌های فرسوده و قدیمی انعطاف ندارند و منجر به بروز مشکلاتی برای بیماران می‌شوند: «تخت‌های روز دنیا هوشمند هستند، به‌گونه‌ای که می‌تواند وضعیت بستری را برای بیماران دارای محدودیت حرکتی تسهیل کند و ایمنی بیشتری برای آنها داشته باشد. اکنون در مراکز درمانی کشورهای مختلف، دکمه تنظیم تخت در اختیار بیمار قرار می‌گیرد و با توجه به نیاز خودش از آن استفاده می‌کند، چراکه ممکن است نیروی پرستاری در لحظه نباشد و بیمار نیاز به تغییر در وضعیت خود داشته باشد. اما تخت‌های قدیمی چنین ویژگی‌هایی ندارند. مثلا درباره بیماری با فشار خون بالا، باید پای او بالاتر از سطح بدن قرار بگیرد یا اگر مشکل تنفسی وجود داشته باشد، سر بیمار باید بالا قرار بگیرد. در بیماران دارای مشکلات ارتوپدی هم اندام‌های میانی باید در وضعیت مناسب قرار بگیرند و فراهم‌کردن این وضعیت برای بیماران در تخت‌های قدیمی وجود ندارد.»
براساس اعلام شریفی‌مقدم، تخت‌های فرسوده برای سالمندان خطر بیشتری دارد. هرچند که در زمینه حوادثی که برای بیماران رخ داده، آماری وجود ندارد: «بیمارانی که بیهوش هستند، یا سالمندانی که عادت به خوابیدن روی زمین و تشک دارند هم با احتمال سقوط از روی تخت‌های فرسوده مواجهند.» دبیرکل خانه پرستار معتقد است که علاوه بر بهسازی تخت‌های فرسوده، مقاوم‌سازی مراکز درمانی قدیمی و ساخت مراکز جدید استاندارد هم عامل مهمی است: «فرسودگی و ناایمن‌بودن تنها مربوط به حوزه درمان نیست و در حوزه‌های دیگر هم وجود دارد. مقاوم‌سازی مراکز درمانی باید در اولویت قرار بگیرد تا در بروز حوادث طبیعی ازجمله سیل و زلزله، آخرین مکان تخریب‌شده باشد. در زلزله کرمانشاه شاهد چنین چیزی نبودیم و بیمارستان تازه‌ساز این استان، جزو نخستین مراکزی بود که بلااستفاده شد.» او ادامه می‌دهد: «دهه۸۰ هم در یکی از بیمارستان‌ها، بخش اعصاب ایجاد کردند اما امکان عبور تخت از راهروی این بخش وجود نداشت و آنها را به‌صورت بالابر از پنجره‌ها انتقال می‌دادند. از سوی دیگر در بیمارستان‌های قدیمی فضای اتاق ۱۰تا ۱۵تخت است که البته در بیمارستان‌های جدید به ۳تخت کاهش پیدا کرده است. فضای بسیار بزرگ بخش‌ها هم مشکل دیگر در بیمارستان‌های قدیمی است که زمان رسیدن پرستار به بالین بیمار را افزایش می‌دهد. البته این وضعیت در بیمارستان‌های مدرن امروزی رعایت می‌شود و اشراف پرستار به بیماران بیشتر شده است.»
افزایش فرسودگی تجهیزات بیمارستانی
حدود ۵۰درصد تخت‌های دولتی شهر تهران، تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی تهران است و این مراکز هم از نظر تجهیزات بیمارستانی و هم ساختمانی نیازمند به‌روزرسانی هستند. حسین قناعتی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران با اعلام این موضوع، درباره فرسودگی تخت‌های بیمارستانی توضیح‌هایی به همشهری می‌دهد و می‌گوید: «به ازای هر تخت، به‌روزرسانی و بازسازی در تمام خدمات درمانی بیمارستان نیاز است اما در این‌باره دچار عقب‌ماندگی هستیم و در آینده با بحران مواجه خواهیم شد.» او به فرسودگی مراکز درمانی با عمر ۸۰ تا ۱۰۰سال هم اشاره می‌کند که از نظر استحکام و مقاومت در برابر بلایای طبیعی با مشکلاتی مواجهند: «ساختارهای پشتیبانی این مراکز مشکل دارد اما با وجود ضرورت‌های موجود، بودجه کافی برای این مسئله درنظر گرفته نشده است.» به‌گفته او، از نظر تجهیزات و امکانات پزشکی باید هر ۷سال یک‌بار، نوسازی شوند اما برخی دستگاه‌ها عمر بالای ۲۵سال دارند و تعویض نشده‌اند: «شیوع کرونا این مشکلات را تشدید کرد، چراکه با افزایش مراجعات بیماران، سرعت گردش کار بیمارستان‌ها زیاد شد و استهلاک و فرسودگی تجهیزات را بیشتر کرد.»
ساخت ۴۸۵۰۰ تخت جدید
سیاست وزارت بهداشت از گذشته تاکنون این بوده که هر سال با ایجاد تخت و بیمارستان‌های جدید، ناوگان بهداشتی و درمانی کشور نوسازی و بهسازی شود و بر این اساس ۴۸هزار و ۵۰۰تخت در دست ساخت است که بخشی از آنها در مراکز درمانی فعلی جایگزین تخت‌های قدیمی خواهد شد. این موضوعی است که بهروز رحیمی، معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت بهداشت در گفت‌وگو با همشهری به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: «واژه فرسودگی درباره تخت و فضای بیمارستانی، اصطلاح درستی نیست چراکه نه‌تنها درباره بیمارستان‌ها، که برای تمام مراکز ارائه‌کننده خدمات، یک عمر مفید برای تجهیزات آنها وجود دارد. براساس طرح تحول سلامت این تجهیزات نوسازی و بهسازی می‌شوند و یکی از این طرح‌ها مجموعه درمانی «مهدی کلینیک» در بیمارستان امام خمینی(ره) با هزار تخت بستری است که تجهیز آن در حال انجام است و به‌زودی افتتاح خواهد شد.» رحیمی درباره اینکه آیا دوران کرونا منجر به فرسودگی بیشتر تخت‌های بیمارستانی شده و وقفه‌ای در طرح‌های نوسازی و بهسازی وزارت بهداشت به‌وجود آورده؟ توضیح می‌دهد: «هیچ‌یک از وظایف معاونت‌های توسعه و پشتیبانی در دوران کرونا تعطیل نشد و همزمان با اقدامات بهداشتی و درمانی، نوسازی و بهسازی مراکز درمانی در حال انجام بوده است. طی این مدت تجهیزات بیمارستانی به‌صورت ویژه نوسازی شدند که در بخش‌های ویژه این نوسازی‌ها قابل توجه‌تر است. در بخش‌های ان‌آی‌سی‌یو، پی‌آی‌سی‌یو، آی‌سی‌یو، دستگاه‌های تنفسی و تجهیزات اکسیژن‌ساز، ونتیلاتورها به‌روزرسانی ویژه انجام شد که قطعا اگر چنین اقداماتی نبود، مدیریت کرونا با چالش‌های متعددی مواجه می‌شد و عبور از موج شدید بیماری میسر نبود. این اقدامات باعث شده که تا چند سال آینده از نظر تجهیز و به‌روزرسانی سیستم بخش‌های ویژه نگرانی وجود نداشته باشد.» این مسئول همچنین در پاسخ به این سؤال که با وجود ۵هزار تخت فرسوده در بیمارستان‌های کشور، آیا احداث مراکز درمانی جدید یا نوسازی تجهیزات می‌تواند پوشش کافی در این‌باره باشد؟ می‌گوید: «نکته مهم این است که ارائه خدمات درباره بیماران به هیچ عنوان متوقف نمی‌شود. روند درمانی در کشور منتظر نوسازی تجهیزات و احداث مراکز درمانی جدید نیست اما در قالب سطح‌بندی خدمات و نظام درمان که مشخص می‌کند چه میزان تخت و برای چه منطقه‌ای راه‌اندازی شود، اقدامات سالانه صورت می‌گیرد. با عبور از پاندمی کرونا، فرصت بهتری هم برای نوسازی این ناوگان فراهم خواهد شد.» معاون توسعه وزارت بهداشت با تأکید بر اینکه در اجرای طرح تحول سلامت و بهره‌برداری از پروژه‌های عمرانی وزارت بهداشت در ارائه خدمات به بیماران هیچ اختلالی وجود نخواهد داشت، ادامه می‌دهد: «اولویت فعلی وزارت بهداشت اتمام پروژه‌های نیمه‌تمام به‌ویژه در بخش بهداشت و در مناطق محروم و مرزی است. سیاست احیا و تقویت نظام شبکه با هدف مراقبت و پیشگیری هم در اولویت قرار دارد. همچنین در قالب طرح‌های محرومیت‌زدایی هم افتتاح پروژه‌های نیمه‌تمام بخش بهداشت آغاز شده است.»
نیازی به افزایش تخت نیست
تعریف استاندارد از تخت‌های فرسوده فقط تخت بستری بیمار نیست بلکه مجموعه‌ای از عوامل ارائه خدمات و تسهیل این خدمات است؛ یعنی علاوه بر تخت اگر فضای مناسب، امکاناتی ازجمله سرویس بهداشتی در اتاق بیمار، نور و تهویه و… هم وجود نداشته باشد، تحت عنوان تخت‌های فرسوده نام برده می‌شود. این نکته‌ای است که عبدالله بهرامی، رئیس سابق بیمارستان امام رضا(ع) مشهد به آن اشاره می‌کند و به همشهری می‌گوید: «اینکه اکنون برخی مراکز درمانی به تخت‌های استاندارد و جدید مجهز نیستند، تنها یک بخش از موضوع تخت‌های فرسوده است، حتی اگر در بیمارستان از صدور نسخه تا عرضه دارو برای بیماران بستری چالش وجود داشته باشد، همین عنوان برایش استفاده می‌شود.» به‌گفته بهرامی، همین حالا هم ارائه خدمات با وجود تخت‌های فرسوده ادامه دارد اما شکل ارائه خدمت قدیمی است و مشکلات بیشتری هم دارد: «مثلا اگر درباره فرسودگی تخت‌های بخش سوختگی صحبت می‌کنیم، یعنی کنار هر تخت یک فضای شست‌وشو برای بیمار وجود ندارد و او را برای ارائه این خدمات به مکانی دیگر انتقال می‌دهند.» رئیس اسبق دانشگاه علوم پزشکی مشهد معتقد است که اضافه‌کردن تخت منجر به افزایش هزینه برای وزارت بهداشت خواهد بود و بهتر است بهینه‌سازی در این‌باره صورت بگیرد: «لازم نیست تمام امکانات درمانی در تمام شهرستان‌ها فراهم شود و تنها ضرورت تجهیز و نوسازی خدمات اورژانس است. چراکه بیماران اورژانسی تنها بیماران نیازمند ارائه خدمات فوری هستند و باید از تخت‌های درمانی استاندارد برخوردار باشند. در هیچ جای دنیا چنین شرایطی وجود ندارد اما ما دائم در حال افزایش تخت‌های بیمارستانی و مراکز درمانی هستیم.»
انتهای پیام
