مهم‌ترین رویدادهای دهم آذر را در ادامه به نقل از پایگاه «موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران» می‌خوانید:
سال ۱۲۸۸
سپهدار تنکابنی وزیران تازه را به این شرح معرفی کرد: علاءالسلطنه وزیر خارجه، وثوق‌الدوله وزیر مالیه، مشیرالدوله وزیر عدلیه. در این تغییرات ناصرالملک و مستوفی‌الممالک از کار خارج شدند.
سال ۱۲۹۰
به دنبال رد اولتیماتوم روس توسط مجلس شورای ملی، قوای روس که در تبریز و رشت اقامت داشت وارد قزوین شد.
سال ۱۲۹۱
پنج سارق مسلح در شیراز به دار آویخته شدند.
سال ۱۲۹۷
رسماً به دولت ایران اطلاع داده شد که قشون عثمانی روز ۸ آذر جلفای ایران را به کلی تخلیه و از طریق ساوجبلاغ و مراغه و صاین قلعه به خاک خود رهسپار گشته است.
سال ۱۳۰۱
به دستور سردار سپه وزیر جنگ اعضاء کمیسیون نشان ذوالفقار به شرح زیر تعیین شدند: سرتیپ امان میرزا جهانبانی، سرتیپ فضل‌الله زاهدی، سرهنگ حسن آقاخان، نایب سرهنگ محمودخان پولادین و نایب اول غلامعلی بایندر.
سال ۱۳۱۱
امروز در جلسه علنی مجلس شورای ملی سیدحسن تقی زاده وزیر مالیه لغو امتیاز دارسی را اعلام کرد. حاج محتشم‌السلطنه اسفندیاری، فهیم الملک فهیمی و علی دشتی نمایندگان مجلس نطق‌هایی در تأیید اقدام دولت ایراد نمودند. گزارش وزیر مالیه در لغو امتیاز دارسی به اتفاق آراء مورد تصویب قرار گرفت.
سال ۱۳۱۲
مراسم افتتاح راه چالوس برگزار شد. راه مزبور از کرج تا چالوس ۱۶۸ کیلومتر و از طرق اتصال تهران به دریای خزر است. مسیر آن از ابتدا تا انتها کوهستانی است. ارتفاع راه در کرج ۱۴۰۰ متر و عرض معمولی این راه ۸ متر است که در بعضی نقاط به ۱۲ متر می رسد. پلها و لوله‌های این راه که جمعاً به طول ۲۴۴۳ متر می‌باشد با سنگ و آهک ساخته شده است. ساختمان این راه در بهار ۱۳۱۰ و پل چالوس در بهمن ۱۳۱۱ شروع شد. طول پل ۱۴۰ متر می‌باشد. راه چالوس به راه مخصوص نامگذاری شد.
سال ۱۳۱۴
محمدعلی فروغی رئیس‌الوزراء از کار برکنار گردید. (۱)
سال ۱۳۱۵
حریق مدهشی در انبار پشم کارخانه وطن اصفهان حادث شد که توسط سربازان لشکر اصفهان خاموش گردید.
سال ۱۳۱۶
سیدحسن مدرس پس از قریب ۹ سال زندانی در خواف سرانجام در شهربانی کاشمر به وضع فجیع و دلخراشی به قتل رسید. طبق روایات شهود عینی و عاملین قتل در دادگاه دیوان کیفر و دادگاه عالی جنائی ابتدا به نامبرده سم خورانده می‌شود و وی پس از خوردن سم مشغول راز و نیاز با خداوندگار می گردد. مأمورین پس از ساعتی که از خوردن سم گذشت و تأثیری در وی ننمود به سر او ریخته و او را خفه می نمایند. (۲)
سال ۱۳۱۹
ساختمان سد روانسر پایان یافت و مراسم افتتاح آن انجام گردید.
سال ۱۳۲۰
فرمان نخست‌وزیری برای محمدعلی فروغی صادر شد.
سال ۱۳۲۲
– سران سه کشور به اتفاق همراهان تهران را به قصد کشورهای خودشان ترک کردند.
– سرتیپ حسینقلی سطوتی به ریاست ژاندارمری کل کشور منصوب شد.
سال ۱۳۲۶
احمد قوام نخست وزیر اعلامیه مفصلی بوسیله رادیو انتشار داد. این اعلامیه موجب عدم رضایت نمایندگان مجلس شد. فراکسیون حزب دموکرات پشتیبانی خود را از قوام پس گرفت.
سال ۱۳۳۳
جرج آلن معاون وزارت امور خارجه آمریکا در رأس هیئتی از اعضاء کنگره و نمایندگان وزارتخانه‌های آمریکا وارد تهران شد.
سال ۱۳۳۹
دولت ایران و دولت اندونزی سفارتخانه‌های خود را به سفارت کبری ارتقاء دادند.
سال ۱۳۴۲
کنفرانس توسعه روابط بازرگانی با کشورهای عربی و شیخ نشینهای خلیج فارس در تهران افتتاح شد.
سال ۱۳۴۷
– بین ایران و رومانی موافقتنامه فرهنگی امضاء شد.
– وزیر دادگستری سلب مصونیت محمدباقر بیات نماینده مجلس و عضو هیئت مدیر سابق شرکت واحد را تقدیم مجلس کرد.
سال ۱۳۴۸
لایحه تقویت نیروی دفاعی کشور در مجلس سنا هم تصویب شد.
سال ۱۳۵۰
– عراق از ایران بمناسبت تصرف سه جزیره به سازمان ملل متحد شکایت کرد.
– در مجلس کویت علیه ایران نطقهای تندی ایراد گردید و از طرف نمایندگان پیشنهاد شد که کویت باید با ایران قطع رابطه کند.
سال ۱۳۵۳
هویدا نخست وزیر بودجه کشور را به مبلغ ۲۴۴۵ میلیارد ریال تقدیم مجلس کرد.
سال ۱۳۵۴
بین ایران و حکومت موقت انقلابی ویتنام جنوبی در سطح سفارت روابط سیاسی برقرار شد.
سال ۱۳۵۷
– تظاهرات شبانه مردم تهران در سرچشمه به شدیدترین وجه سرکوب شد و گفته شد بیش از ۱۰۰۰ نفر مجروح و کشته باقی ماند.
– فرمانداری نظامی طی اعلامیه‌ای متذکر شد: زنجیرزنی در معابر عمومی و عزاداری در منزلها جز با اجازه قبلی ممنوع است.
– دانشگاهیان طرفدار جمهوری اسلامی به خارجیان اخطار کردند تا هرچه زودتر خاک ایران را ترک کنند و متذکر شدند حضور آنها در ایران به عنوان مانع در مقابل انقلاب ایران تلقی می‌شود.
– حرکت ابتکاری مردم با رفتن پشت بام و گفتن تکبیر (الله اکبر) آغاز گردید و در حرکت انقلابی مردم اثرات زیادی گذاشت و دولت نظامی را سخت به وحشت انداخت.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱. برکناری محمدعلی فروغی از نخست‌وزیری و کنار گذاشتن وی از کلیه کارهای سیاسی ارتباط مستقیم با پرونده قیام گوهرشاد و اتهام محمدولی خان اسدی نایب الولیه آستان قدس رضوی داشت. بر اساس گزارشهای واصله از پاکروان استاندار خراسان، سرتیپ ایرج مطبوعی (بعدها سرلشکر و سناتور) فرمانده لشکر و سرهنگ محمد رفیع نوائی رئیس شهربانی از یک طرف و تحقیقات نمایندگان دادرسی ارتش در محل و جمع‌آوری اسناد و مدارک از طرف دیگر، حدس مجرمیت اسدی و دخالت در امر قیام در فکر شاه مسلم گردید. فروغی به علت قرابتی که با اسدی داشت به حکم وظیفه و فشار خانواده خود از رضاشاه تقاضای عفو و بخشودگی او را نمود و شاه با توجه به پرونده‌هائی که در این مورد ساخته شده بود توسل فروغی را نپذیرفت و حتی نسبت به وی ظنین گردید لذا او را خانه نشین و تحت مراقبت شهربانی قرار داد. بدون شک محمدعلی فروغی یکی از پایه گذاران سلسله پهلوی است و بیش از هر کسی در به سلطنت نشاندن رضاشاه سهم داشت و چون اهل خودنمائی و خودستائی نبود تقرب او به رضاشاه برای همه کس حتی مورخین زیاد روشن نیست. فروغی علاوه بر مساعد ساختن زمینه داخلی کشور برای سلطنت رضاشاه به رئیس الوزرائی انتخاب شد فروغی بود ولی به علت مخالفت عده زیادی از جمله سیدحسن مدرس صلاح در این دیده شد که جای خود را به یکی از رجال صدر مشروطیت که وجاهت ملی نیز داشته باشد بسپارد و آن شخص حسن مستوفی بود. یک سال مستوفی در مسند رئیس الوزرائی قرار گرفت و جای خود را به مخبرالسلطنه که او نیز از رجال صدر مشروطیت بود داد و در نیمه دوم نخست‌وزیری وی فروغی وارد کابینه شد ابتدا وزیر اقتصاد و بعد وزارت امورخارجه را به عهده گرفت. در سال ۱۳۱۲ فروغی مجدداً نخست وزیر شد در حالی که قبل از آن در کابینه هدایت همه کاره بود و رضاشاه فقط با او خواسته‌های خود را در میان می گذارد. نگاهی به لیست کابینه فروغی نشانگر آنست که دیگر به وزیر با سابقه و تجربه نیازی نیست وزیران باید مجری اوامر بدون چون و چرای شاه باشند. انتخاب افرادی چون علی اصغر حکمت و سیدباقر کاظمی و محمدعلی دولتشاهی و علی اکبر بهمن و علی اکبر داور و علی منصور و محسن صدر که زمینه سازی وزارت آنها در دوره رضاشاه انجام گرفته بود دلیل بارز بر روند سریع دیکتاتوری در ایران بود. در اولین روزهای نخست‌وزیری فروغی، تیمورتاش در زندان از بین رفت. سردار اسعد بختیاری وزیر کابینه دستگیر و در زندان به قتل رسید. عده زیادی از سران بختیاری و قشقائی و بویر احمدی و ممسنی اعدام شدند. عدل الملک دادگر رئیس مداح مجلس شورای ملی به اروپا تبعید شد. از هفت نماینده مجلس سلب مصونیت شده به زندان رفتند. کلاه بین المللی در ایران اجباری شد. انعقاد مجلس ختم محدود گردید. عزاداری و روضه خوانی تحت اداره شهربانی قرار گرفت. رهنما و برادرش تجدد به عراق تبعید شدند و روزنامه ایران مصادره گردید. با این توضیح و نزدیکی فروغی به شاه باید قبول کرد که مقامات خراسان آنچنان ذهن شاه را نسبت به اسدی مشوب نموده بودند که شفاعت فروغی با آن همه سوابق خدمت نادیده گرفته شد. علی اکبر اسدی و علینقی اسدی دو تن از فرزندان محمدولی اسدی دامادهای فروغی بودند.
۲. درباره زندگینامه شهید حسن مدرس نماینده شجاع ادوار اولیه مجلس شورای ملی نوشته و تحقیق بسیار است قسمتی از این نوشتجات و تحقیقات را سیدحسین مکی جمع‌آوری و در دو مجلد تحت عنوان (مدرس یا قهرمان آزادی) چاپ و انتشار داده‌اند ابراهیم خواجه نوری نیز بخشی از کتاب بازیگران عصر طلائی را به مدرس اختصاص داده است. شادروان عبدالله مستوفی در جلد ۳ کتاب خود تحت عنوان زندگانی من در دوره قاجار مطالب جالب و خواندنی از مدرس دارد. محمدتقی بهار (ملک الشعراء) در مجلدات تاریخ سیاسی سخن درباره مدرس و کارهای او بسیار دارد. در کتاب ( از شهریور ۱۳۲۰ تا فاجعه آذربایجان و زنجان) تألیف حسین کوهی کرمانی شما ادعانامه دادستان دیوان کیفر را علیه عمال نظمیه به مناسبت قتل مدرس خواهید خواند و به جریان قتل وی پی خواهید برد عجبا مخبرالسلطنه در کتاب خاطرات و خطرات که از پریدن مرغ همسایه هم سخن گفته است درباره دستگیری و تبعید مدرس که در دوران رئیس الوزرائیش صورت گرفته سکوت نموده است.
انتهای پیام
