علی مطهری نیز در این مراسم با بیان این که اهمیت شانزده آذر در این بود که با وجود فضای خفقانی که در کشور وجود داشت جمعی از دانشجویان برقی را در تاریکی ایجاد کردند اظهار کرد: دانشجو و دانشگاه یکی از دیده‌بان‌های اصلی جامعه است که باید به موقع آژیر خطر را بکشد و در قیام ۱۵ خرداد نیز که بی نتیجه ماند علت اصلی‌اش این بود که قشر دانشجویی در آن حضور نداشتند. هر چند که این قیام مقدمه‌ای برای انقلاب اسلامی شد.
وی با اشاره به این که از دورانی که قشر تحصیل‌کرده به نهضت اسلامی پیوست جامعه نیز به سرعت با انقلاب همراه شد، اظهار کرد: از دورانی که افرادی مانند شهید مطهری، مرحوم بازرگان، آیت‌الله طالقانی و دکتر شریعتی وارد میدان شدند، جامعه به سرعت به انقلاب پیوست که این ناشی از ورود دانشگاهیان به صحنه بود.
مطهری با تاکید بر این که نقد قدرت همیشه لازم است و حکومت‌ها به منتقد نیازمند هستند اظهارکرد: نقد آدابی دارد که باید رعایت شود و در واقع می‌توان انتقاد را حد فاصل چاپلوسی و لجن مال کردن دانست. ظاهرا قدما بیشتر به تملق و چاپلوسی عادت داشتند اما امروز نیز به نظر می‌رسد تمایل به لجن مال کرن دیگران افزایش یافته است و کمتر می‌بینید که با انصاف به نقد یک اندیشه پرداخته شود.
وی در ادامه با برشمردن نقات قوت و ضعف جنبش دانشجویی اظهار کرد: به نظر من جنبش دانشجویی شرایط نقد را دارد اما در درون خود، نقاط ضعف و قدرتی نیز دارد که باید آنها را مورد توجه قرار دهد، بر نقاط قوت تاکید کرده و نقاط ضعف را کاهش دهد.
این نماینده مجلس ادامه داد: نقاط قوت جنبش دانشجویی این است که دانشجویان بار زندگی را هنوز بر دوش نمی‌کشند و در روز مرگی غرق نشده‌اند و در نتیجه می‌توانند مسائل جامعه را رصد کنند. از دیگر ویژگی‌های دانشجویان این است که آنها جوان‌اند و فطرت‌شان هنوز آلوده نشده و در نتیجه طالب حق و حقیقت‌اند. ضمن این که دانشجویان از هوش و استعداد بالایی برخوردارند. اما نقاط ضعفی چون غلبه احساسات بر تعقل را نیز دارند که باید در این موارد غلبه کنیم.
مطهری با تاکید بر این که دانشجویان نباید ابزار دست جریان‌های سیاسی قرار بگیرند یا دچار جهل مرکب شوند اظهار کرد: دانشگاه می‌تواند نقش یک مصلح اجتماعی را بازی کند اما خودش هم باید صالح باشد.
مطهری تصریح کرد: هیچ تضمینی وجود ندارد که انقلاب از مسیر خود خارج نشود چرا که انقلاب اسلامی از انقلاب صدر اسلام که پس از ۵۰ سال به حادثه کربلا رسید بالاتر نیست.
مطهری تاکید کرد: هرکس در جایگاه خود وظیفه دارد و وجود ولایت فقیه وظیفه را از گردن هیچ کس ساقط نمی‌کند، کما این که اگر ما از ابتدای انقلاب به وظایف خود عمل کرده بودیم دچار آسیب‌های فعلی نمی‌شدیم.
وی در ادامه با برشمردن آسیب‌های امروز انقلاب اسلامی اظهار کرد: برداشت غلط از اصل ولایت فقیه یکی از موارد آسیب زای امروزمان است به طوری که عده‌ای که کاسه داغ‌تر از آش هستند با هرگونه ابراز نظر مخالف با رهبری یا انتقاد از ایشان مخالفت می‌کنند در حالی که خود رهبری به صراحت گفته‌اند که از من انتقاد کنید.
مطهری ادامه داد: آنچه که امروز مشکل ساز شده این است که اگر در عمل نیز کسی از ایشان انتقاد کند بعد دچار مشکل می‌شود و در نتیجه امروز نیازمند هستیم که نگاه ولایت مداران را به ولایت فقیه اصلاح کنیم چرا که ولایت فقیه ولایت شخص نیست بلکه ولایت مکتب است.
وی آسیب دوم در مسیر انقلاب را برداشت غلط از حفظ نظام دانست و اظهار کرد: بعضی‌ها اشاره می‌کنند که امام (ره) گفته‌اند حفظ نظام از اوجب واجبات است در حالی که چنین کلامی به صراحت توسط ایشان بیان نشده است و در نتیجه عده‌ای به این اعتقاد رسیدند که می‌توانند برای حفظ انقلاب دست به هر عملی بزنند نظیر آنچه در ماجرای قتل‌های زنجیره‌ای و کشته شدن داریوش فروهر و همسرش انجام شد که هنوز نیز آثاری از آن نگاه به حفظ نظام وجود دارد.
این نماینده مجلس با بیان اینکه در مجلس به فصل سوم قانون اساسی کم توجهی می‌شود، اظهار کرد: بعضی‌ها نسبت به فصل سوم قانون اساسی رفتاری دارند که انگار اصلا چنین فصلی وجود ندارد کما این که در مجلس نیز کمتر کسی به آن توجه می‌کند و اگر نماینده‌ای مثل من نیز وارد مسائل مربوط به آن شود می‌گوید کم عقل است.
وی ادامه داد: زمانی که من مساله مرگ ستار بهشتی را در مجلس مطرح کردم برای برخی غیر منتظره بود و می‌گفتند باید برای این حادثه سرپوش گذاشت تا نظام حفظ شود در حالی که باید چنین مواردی مطرح شود تا بار دیگر تکرار نشود و از این طریق نظام را حفظ کنیم.
مطهری افزود: در مورد مرگ مرحوم هاله سحابی نیز وقتی از وزیر اطلاعات وقت خواستیم که در این مورد توضیح دهد و پرسیدیم علت این اتفاق چه بوده است جواب دادند که این یک تخلف از سوی ماموران ما بوده است اما وقتی ما به ایشان گفتیم چرا بابت این حادثه از خانواده‌ی سحابی عذرخواهی نمی‌کنید واکنشی ندیدیم؛ چرا که عده‌ای معتقدند باید برای حفظ نظام هر کاری انجام شود و ظاهرا همه را برانداز می‌بینند مگر آنکه خلافش ثابت شود.
وی به با اشاره به حوادث سال ۸۸ گفت: در سال ۸۸ نیز همین اتفاق افتاد. اگر اجازه داده می‌شد که کاندیداهای معترض در تلویزیون حاضر شوند و سخنان خود را بیان کنند این حوادث قابل کنترل بود و بر نظام هزینه‌ای تحمیل نمی‌کرد.
در ادامه این مراسم، علی مطهری در پاسخ به سوالی درباره رفع حصر، اظهار کرد: ادامه حصر به صلاح نظام نیست و ممکن است در آینده تبدیل به غده‌ای سرطانی شود. نباید این مسأله منشأ یک آشوب در آینده شود؛ بلکه می‌توان آن را با اعتراضات مدنی حل کرد که در این زمینه همه اقشار باید وارد شوند نه اینکه خود دانشجویان نیز که امروز اینقدر معترض‌اند، اعتراضاتشان را تنها به مراسم‌هایی چون ۱۶ آذر محدود کنند. به نظر من مراجع تقلید نیز در این زمینه وظیفه دارند و اگر این حصر را ظلم می‌دانند نباید اجازه دهند که ادامه پیدا کند.
وی ادامه داد: باید دادگاهی برگزار و مشخص شود چطور کسی که هشت سال نخست وزیر کشور بوده است یک شبه در دامن اسرائیل و آمریکا افتاده است و به دنبال براندازی رفته است. این درست نیست که ما بدون محاکمه بگوییم آنها به دنبال براندازی بوده‌اند و مجازات‌شان نیز اعدام است و ما رأفت اسلامی به خرج داده‌ایم و حصرشان کرده‌ایم. اگر قرار است مجازاتی انجام شود باید روال قانونی آن طی شود.
مطهری خاطرنشان کرد: من پیش از این هم گفته بودم اگر همین آقایان در زمان حصر مرحوم آیت‌الله منتظری به آن اعتراض می‌کردند امروز خودشان به این مصیبت دچار نمی‌شدند. من با شخص کاری ندارم و اگر امروز آقای احمدی نژاد نیز محصور شود اعتراض خواهم کرد. من با این رویه مشکل دارم که امروز کسانی که پایگاه اجتماعی دارند به حصر ببرد و ۶ ماه به مرگشان مانده است آزاد می‌کنند.
وی افزود: در مجلس که در این‌باره فقط من صحبت می‌کنم اما به نظرم لازم است سایر اقشار و صنوف هم مواضع اعتراض خود را مطرح کنند؛ به خصوص مراجع تقلید که در این زمینه می‌توانند تأثیرگذار باشند.
این نماینده مجلس با انتقاد از برخوردهای انجام شده با منتقدان پس از حوادث سال ۸۸، مدعی شد: مثلاً آقای تاج‌زاده جرمی جز بیان انتقاداتش داشته است؟ باید ملاک خود را برای برخورد با مخالفان وابستگی آنها به گروه‌های مخالف جمهوری اسلامی قرار دهیم نه به صرف امضا کردن نامه‌ای یا بیان انتقادی، حکم‌های سنگین صادر کنیم.
وی با طرح این اعتقاد که «نسبت به مسائل مربوط به حقوق زندانیان پاسخگویی در مسئولان وجود ندارد»، اظهار کرد: برخی مسئولان درباره هر چیزی صحبت می‌کنند جز آن چیزی که وظیفه دارند در برابر آن جواب‌گو باشند.
این نماینده مجلس معتقد است: اگر در مجلس در اعتراض به حصر امضا جمع شود تأثیرگذار خواهد بود، اما متأسفانه مجلس نهم برخلاف مجلس هشتم که حداقل ۵۰ نماینده شجاع در خود داشت مجلسی ضعیف است و امیدوارم در انتخابات اسفندماه مجلسی قوی‌تر تشکیل شود.
مطهری در پاسخ به سوالی دیگر درباره مسأله حجاب و برخورد گشت ارشاد با زنان، اظهار کرد: درباره حجاب هم باید بگویم ما یک آزادی حیوانی داریم و یک آزادی انسانی و در اصل انسان موجودی مرکب است که هم شهوات حیوانی دارد و هم اراده و عقل و استعداد انسانی که از نظر من قوه اراده و استعداد انسان باید آزاد باشد و شهوات حیوانی انسان نیز تحت کنترل عقلانیت محدود شود.
وی ادامه داد: مسأله حجاب و رعایت آن در جامعه ما فقط منحصر به زنان نیست و شامل مردان هم می‌شود، اما اینکه گشت ارشاد در این زمینه چگونه عمل کرده است، این موضوع دیگری است.
مطهری گفت: به هر حال ما اگر دنبال روش اسلام هستیم نباید اجازه دهیم روابط آزاد به وجود بیاید و هر رابطه‌ای باید در قالب ازدواج موقت یا دائم انجام شود. البته این را هم بگویم که در مورد حجاب در برخی موارد سخت‌گیری‌های بی‌جایی انجام شده است و در برخی موارد نیز سخت‌گیری نمی‌شود.
