“سید عباس عراقچی” چهارشنبه شب در گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما گفت: خواسته اصلی و کلان ایران مبنی بر تثبیت برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای، رفع تحریم‌ها و شناسایی حقوق هسته‌ای‌مان در برجام محقق شده است .
معاون وزیر امور خارجه با تشکر صمیمانه از مقام معظم رهبری برای حمایت‌هایشان از تیم مذاکره‌کننده و تاییدی که امروز چهارشنبه از برجام داشتند، افزود: ایشان در نامه‌ای که امروز منتشر شد الزامات و تکالیفی در اجرای برجام مشخص کردند که اجرای مطلوب برجام را تضمین می‌کند و نکات قابل توجهی را بیان کردند.
وی ادامه داد: بعد از آن‌که توافق وین صورت گرفت، طی سه ماه گذشته کار فشرده در روندی دقیق صورت گرفت و فکر نمی‌کنم هیچ موضوعی در کشور با این دقت از سوی موافقان و مخالفان و نیز رسانه‌ها بررسی شده باشد که البته ارزش آن را داشت چرا که موضوع تثبیت حق غنی‌سازی و حقوق ملت ایران در میان است. ما خوشحالیم که این بررسی‌ها با دقت زیادی توسط نهادهای قانونی از جمله شورای عالی امنیت ملی، مجلس شورای اسلامی و در نهایت مقام معظم رهبری صورت گرفت و همچنین از اینکه از این تست و آزمایش با همه جزییات توانستیم عبور کنیم، خوشحالیم.
عراقچی گفت: جلسات متعددی در کمیسیون های مختلف مجلس برگزار شد و از موافقان و مخالفان و کارشناسان برای شرکت در این بحث دعوت شد. بنده شخصا ۲۰ ساعت در کمیسیون امنیت ملی مجلس شرکت کردم و بعد از آن نیز به طور خاص در کمیسیون برجام حضور یافتیم.
این عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای خاطرنشان کرد: مقام معظم رهبری با هشیاری و بیداری و همیشه در صحنه بودن‌شان، برجام را مورد بررسی قرار داده و مرور کردند و امروز نیز در نامه خود مصوبه شورای عالی امنیت ملی را تثبیت کردند که این برای ما خوشایند است.
وی تاکید کرد: خواسته‌های اصلی و کلان ما در برجام محقق شده است. در عین حال نقاط ضعفی هم اگر هست برای آن‌ها شروط و نکاتی وجود دارد و ما برجام را در صورتی اجرا می‌کنیم که نقاط ضعف پوشش داده شود. شورای عالی امنیت ملی و مجلس به این مسایل توجه کردند و در نهایت مقام معظم رهبری نیز امروز در نامه خود در قالب ۹ مورد به این مسایل نکاتی را به الزامات شورای عالی امنیت ملی و مجلس شورای اسلامی اضافه کردند.
عراقچی تاکید کرد: دولت به الزامات و شروطی که برای او قرار داده شده است، توجه می‌کند تا اجرای برجام صد درصد به طور صحیح پیاده شود.
وی در پاسخ به این پرسش که در برجام نکات ابهام‌برانگیزی از جمله بحث تعلیق تحریم‌ها وجود دارد، گفت: هدف عمده ما رفع تحریم‌های ظالمانه علیه مردم بوده است اما این تحریم‌ها با توجه به پیچیدگی‌ای که دارند و توسط شورای امنیت سازمان ملل، اتحادیه اروپا و آمریکا در انواع و سطوح مختلف درباره برنامه هسته‌ای ایران و نیز اقتصاد و کاربردهای اشاعه‌ای وضع شده‌اند، شبکه‌ای پیچیده از تحریم‌ها را ایجاد کرده‌اند و لغو آن‌ها در برجام در ترتیبات خاصی پیش‌بینی شده است.
این عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای ادامه داد: آنچه خواسته ما در برجام بود پیش‌بینی و رعایت شده است که لغو تمامی تحریم‌های اقتصادی و مالی در روز اجرای برجام است. البته درباره تحریم‌های کنگره آمریکا اشکالی وجود داشت، آن‌ها به ما اعلام کردند که با توجه به مخالفت کنگره امکان این مساله نیست و کاری که رییس‌جمهور آمریکا می‌تواند انجام دهد این است که این تحریم‌ها اجرا نشود اما امکان لغو آن‌ها فعلا وجود ندارد که این فرمول در ایران پذیرفته شد و در فرمایشات رهبری نیز این فرمول مورد توجه قرار گرفت.
عراقچی تاکید کرد: تحریم‌های مالی و اقتصادی در روز اجرای برجام لغو و تحریم‌های اعمال شده از سوی کنگره متوقف می‌شود.
وی ادامه داد: این موضوع به طور کتبی و رسمی در روز تصویب برجام نوشته شده است و بعد از آن‌که ما از انجام این مساله اطمینان یافتیم که می‌تواند عملیاتی شود، اقدامات خود را در چارچوب برجام شروع می‌کنیم.
عراقچی در پاسخ به اینکه آیا در برجام دیده شده است که لغو تحریم‌ها از سوی اروپا و آمریکا در نامه‌ای به ایران رسما نوشته شود، گفت: رییس‌جمهور آمریکا دستور لازم را در قالب فدرال رجیستر صادر کرده و ثبت شده است و ما در حال مطالعه آن هستیم تا به لحاظ حقوقی آن را بررسی کنیم و ببینیم خواسته‌های ما و نیز منویات مقام معظم رهبری با آن تامین می‌شود یا نه؟
این عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته‌ای تاکید کرد: مطالبه ما در برجام این بوده است که شورای وزیران اتحادیه اروپا در روز تصویب برجام باید در رابطه با لغو تحریم‌ها مصوبه داشته باشند و رییس‌جمهور آمریکا هم این مساله را بنویسد و امضا کند و این اتفاق افتاده است و این اسناد وجود دارد که حقوق‌دانان ما در حال بررسی آن‌ها هستند. بنابراین اینکه آن‌ها تضمین کتبی و دقیق برای لغو تحریم‌ها بدهند، در برجام دیده شده است.
معاون ظریف در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر اینکه یکی از موارد تضمین انجام اقدامات طرف مقابل، نگارش نامه بوده است اما روش‌های دیگری برای گرفتن تضمین قوی دیده شده است؟ اظهار کرد: غیر از تضمین کتبی و نامه‌هایی که از آن‌ها گرفته شده است راهی که بتوان اطمینان صد درصد از اجرای تعهدات‌شان کسب کرد، اختیار و توان بازگشت‌پذیری در برنامه هسته‌ای ماست چنانچه آن‌ها در تعهدات‌شان نقضی را صورت دهند ما می‌توانیم از برجام برگردیم.
وی ادامه داد: اگر به این نتیجه برسیم که تضمین‌ها کافی نیست طبعا در این مساله تجدیدنظر می‌کنیم. با وجود آن‌که چند روز از تصویب برجام گذشته است و رییس جمهور آمریکا و اتحادیه اروپا دستوراتشان را برای لغو تحریم‌ها صادر کرده‌اند ما هنوز اقدامات‌مان را شروع نکرده‌ایم؛ و تا زمانی که از عملیاتی بودن لغو تحریم‌ها مطمئن نشویم کار را شروع نمی‌کنیم.
عراقچی در پاسخ به سوال دیگر مبنی بر اینکه در بند ۲ نامه مقام معظم رهبری آمده است که در طول ۸ سال هرگونه تحریم در هر سطح و به هر بهانه‌ای صورت گیرد نقض برجام است حتی در زمینه تروریسم و حقوق بشر اما به نظر در برجام صرفا تعهد هسته‌ای مدنظر است، گفت: در برجام ذکر شده که تحریم‌ها و قطعنامه‌های مرتبط با موضوع هسته‌ای برداشته می‌شود اما در رابطه با این مساله که تحریم‌های هسته‌ای را که برمی‌دارند ممکن است به بهانه های دیگر و یا به نام دیگری اعمال کنند که این مساله در برجام دیده شده است و آن‌ها نمی‌توانند چنین کاری انجام دهند. طبعا تحریم جدید هم نباید بگذارند و اگر این کارها را انجام دهند نقض برجام است و طبیعی است که برای ما اجرای برجام و ادامه تعهدات مورد پذیرش نیست. ما در برجام بخشی از این موارد را در نظر گرفته‌ایم و بخشی را هم مقام معظم رهبری اشاره کردند که مربوط به تحریم‌ها در حوزه تروریسم و حقوق بشر است که البته برای ما و دولت لازم الاتباع است.
این عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای در خصوص اظهارنظرهای مقامات آمریکایی مبنی بر اینکه ساختار تحریم‌ها علیه ایران باقی می‌ماند و مقام معظم رهبری نسبت به این مساله هشدار داده‌اند، گفت: آن‌ها امتیازات بزرگی در مذاکرات هسته‌ای دادند، غنی‌سازی ایران را پذیرفتند، قطعنامه‌های شورای امنیت را لغو کردند، تحریم‌های شورای امنیت را برداشتند و موارد دیگر و برای اینکه این امتیازات را به نوعی توجیه کنند سعی دارند برخی قسمت‌های دیگر از برجام را بزرگ‌نمایی کنند.
عراقچی تاکید کرد: ساختار تحریم‌ها تا روز اجرا شدن برجام باقی است و از روز اجرا به بعد این ساختار فرو می‌ریزد.
وی در پاسخ به اینکه یعنی منظور آن‌ها از این اظهارنظر مربوط به سه ماهه بررسی برجام است، گفت: بله فقط در این سه ماه و نیز از زمانی که توافق ژنو صورت گرفته تاکنون آن‌ها چنین مساله ای را مطرح می‌کنند اما بعد از این سه ماه و با اجرای برجام ساختار تحریم‌ها برچیده می‌شود. وقتی قطعنامه‌های شورای امنیت لغو شد اساسا بنیان تحریم‌ها شکسته خواهد شد چرا که پایه‌های این تحریم‌ها قطعنامه‌های شورای امنیت هستند و تحریم‌های اروپا و آمریکا با دستورات لغوی که تاکنون صادر شده متوقف و برداشته می‌شود.
او در پاسخ به اینکه آیا طرف‌های غربی می‌توانند آنچه را که لغو کرده‌اند دوباره بازگردانند، با بیان اینکه “بله راه‌هایی در این رابطه پیش‌بینی شده است”، افزود: البته این کار آسان نیست و مکانیزم خاص خود را دارد با این حال ما هم بازگشت‌پذیری را برای خود در نظر گرفته‌ایم. همان طور که برای آن‌ها بازگشت به تحریم‌ها سخت و زمانبر است، بازگشت‌پذیری اقدامات ما هم ممکن است کمی به طول انجامد اما این امکان به طور دقیق دیده شده است.
معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، در پاسخ به اینکه مقام معظم رهبری تاکید داشتند که هرگونه وضع تحریم در هر سطح و از سوی هر کشوری نقض توافق است و ممکن است در این رابطه اشاره ایشان به اعمال تحریم از سوی برخی ایالات آمریکا باشد، گفت: هم به تعبیر ایشان و هم در برداشت ما این مساله وجود دارد و با یکدیگر منطبق است و چنانچه این اتفاق روی دهد نقض برجام است. از این رو است که ایشان پیشنهاد تشکیل یک هیات دقیق و با حساسیت بالا را که بر روی این موارد نظارت داشته باشد، خواستار شدند تا تصمیم مقتضی را بگیرند. اگر کنگره آنچه را که متوقف باید شود اجازه ندهد، نقض برجام است. اگر تحریم‌های اقتصادی، مالی و هسته‌ای رفع نشود نقض برجام است. اگر مجددا تحریمی گذاشته شود نقض برجام است و نیز اگر تحریم حقوق بشر و تروریسم گذاشته شود نقض برجام است. البته بحث حقوق بشر و تروریسم برداشتی است که ایشان مطرح کردند و ما هم از نظر ایشان تبعیت می‌کنیم و آن را لحاظ خواهیم کرد.
عراقچی در رابطه با اقدامات ایران درباره راکتور اراک و تبادل سوخت که مقام معظم رهبری تاکید کردند تا قبل از بسته شدن پرونده PMD صورت نگیرد، گفت: تا وقتی پرونده PMD بسته نشود، به راکتور اراک دست نخواهیم زد. موضوع اراک و چگونگی انجام اقدامات پیرامون آن یک دغدغه بزرگ برای همه ما بوده است. یکی از کارهای بزرگی که در طی مذاکرات هسته‌ای صورت گرفت این بود که مذاکرات ما با آژانس برای حل PMD به طور موازی صورت گرفت و همزمان با برجام نقشه راه محقق شد. در چارچوب مطالعات ادعایی پرونده سنگینی از اتهامات و ادعاها علیه ایران مطرح شده است و ما در چارچوب نقشه راه به راه حل‌هایی رسیدیم تا به این ادعاها پایان دهیم. این خواست ما بود که دو موضوع یعنی برجام و نقشه راه با یکدیگر هماهنگ شوند به شکلی که قبل از تکمیل اقدامات ما در چارچوب برجام و تا قبل از روز اجرای برجام پرونده PMD باید حل و بسته شود و بر همین اساس هماهنگ کردیم که تاریخ‌های اقدامات ما در نقشه راه عقب‌تر از روز اجرای برجام باشد، بنابراین تا PMD حل نشود به اراک دست نمی‌زنیم و تبادل سوخت صورت نمی‌گیرد.
وی گفت: البته ممکن است مقدمات کار، از جمله قرارداد فروش سوخت را ببندیم اما سوخت منتقل نمی‌شود شاید بسته‌بندی شود یا دریافت مواد اورانیوم طبیعی را زودتر انجام دهیم اما انتقال‌شان به خارج بعد از حل PMD است.
عراقچی گفت: ما یک مرحله مهم در نقشه راه را پشت سر گذاشتیم و آن ۱۵ اکتبر بود که آژانس اعلام کرد کارم با ایران تمام شده است. آژانس هر سندی یا جایی را که می‌خواست دید. آن‌ها درخواست‌هایی در رابطه با مصاحبه با دانشمندان داشتند که زیر بارش نرفتیم و در قالب ترتیبات دیگری انجام دادیم و در نهایت آژانس گفت که کارش درباره PMD با ایران تمام شده است یعنی حداقل دیگر خواسته‌ای برای دیدن سند یا مدرکی از ایران ندارد و حالا در وین مشغول تنظیم گزارش خود است و باید تا ۱۵ دسامبر گزارش را آماده کند و به شورای حکام دهد. ممکن است زودتر هم این گزارش آماده شود. بعد از آن‌که آژانس گزارش خود را ارائه داد طبق برجام ۱+۵ باید پیش‌نویس قطعنامه‌ای را به شورای حکام دهد که هدف آن بسته شدن پرونده PMD است و وقتی شورای حکام قطعنامه را تصویب کند این پرونده بسته می‌شود. ما موضوع اراک و انتقال سوخت را به بعد از بسته شدن PMD موکول می‌کنیم.
این عضو ارشد تیم مذاکره کننده خاطرنشان کرد: درباره راکتور اراک مقدمات زیادی باید صورت گیرد و بخشی از آن را انجام می‌دهیم که در حال حاضر مقدمات اداری و تنظیم برخی اسناد در حال انجام است و همان طور که شاهد بودید در چارچوب کمیسیون مشترک برجام بیانیه مشترکی صادر شد مبنی بر اینکه کشورهای ۱+۵ اراده خود را برای مدرن‌سازی اراک اعلام می‌کنند. طبق برجام یک سند رسمی بین ایران و شش کشور درباره اراک از سوی وزیران خارجه امضا می‌شود.
وی تاکید کرد: ما در رابطه با برجام چیزی را امضا نکرده‌ایم اما سند مربوط به اراک امضا خواهد شد و شش کشور تعهد قوی خود را مبنی بر مدرن‌سازی اراک اعلام می‌کنند. در این سند هریک از وظایف کشورهای مربوطه در نظر گرفته شده است. طبق برجام این سند رسمی تا پیش از روز اجرایی‌شدن باید نهایی شود اما ما خودمان به طور خاص بررسی این سند را جلو انداختیم و مذاکرات آن را قبل از روز تصویب شروع کردیم. یکشنبه هفته جاری این سند نهایی شد و الان در پایتخت‌ها در حال بررسی است. وقتی وزیران خارجه آن را امضا کنند سند رسمی است که ۱+۵ برای به اتمام رساندن مدرن‌سازی اراک متعهد شده‌اند.
عراقچی گفت: چین و آمریکا بیشترین نقش را در این سند دارند اما همه کشورهای عضو در سطوح مختلف از جمله مشاوره، ایمنی و تامین تجهیزات مشارکت خواهند کرد.
معاون ظریف در پاسخ به اینکه تا چه اندازه اطمینان می‌دهید در پایان هشت سال ایران بتواند به ۱۹۰ هزار سو دست یابد، خاطرنشان کرد: اطمینان دارم با توجه به توانمندی متخصصان سازمان انرژی اتمی حتی به سوی بالاتری در پایان ده سال خواهیم رسید. طبق برجام مراحل تحقیق و توسعه بر روی سانتریفیوژهای نسل ۶ و ۸ تا سال هشتم ۳۰ زنجیره است و از سال ۸ و نیم و به بعد زنجیره بیشتری خواهیم ساخت. در حدود سال ۱۳ و ۱۴ به نقطه ای می‌رسیم که قابلیت تولید انبوه سانتریفیوژهای نسل ۶ و ۸ را خواهیم داشت و اگر در حد نطنز ماشین داشته باشیم حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ الی یک میلیون سو خواهیم داشت. از سال سیزده ایران می‌تواند طبق برنامه خود که سازمان انرژی اتمی آن را تا روز اجرای برجام به مراجع ذیربط ارائه خواهد کرد پیش ببریم یعنی از سال ۱۳ هرچه که خودمان بخواهیم می‌توانیم تولید کنیم.
عراقچی در پاسخ به اینکه اما در برجام تا سال ۱۵ ایران برای ساخت سانتریفیوژ محدودیت دارد گفت: اولا هیچ اشاره‌ای به سال ۱۵ در برجام نشده است. از سال ۸ و نیم سالی دویست سانتریفیوژ نسل ۶ و ۸ می‌توانیم تولید کنیم و از سال ۱۰ به بعد طبق برنامه خودمان کار را دنبال می‌کنیم. در پایان سال ۱۵ به ۱۹۰ هزار سو و حتی بیشتر از آن خواهیم رسید.
وی در خصوص فرصت مجلس به سازمان انرژی اتمی برای ارائه راهکار و برنامه درصورت نقض تعهدات از سوی ۱+۵ تا ظرف دو سال ایران به ۱۹۰ هزار سو برسد، گفت: ما تا روز برجام وقت داریم برنامه ده ساله خود را ارائه دهیم که البته ما یک برنامه ۱۵ ساله ارائه خواهیم کرد. ان‌شاالله سازمان این برنامه را ارائه می‌کند و بسیاری از ابهام‌ها رفع خواهد شد.
عراقچی در پاسخ به اینکه ما اجازه ساخت روتور سانتریفیوژهای ۶ و ۸، تا سال هشت را نداریم، گفت: روتور حساس‌ترین بخش سانتریفیوژ است. وقتی تحقیق و توسعه ما تا سال ۸ طبق برنامه سازمان انرژی اتمی تکمیل نشده است توجیهی ندارد که ما روتور بسازیم. بنابراین آنچه در برجام در این رابطه آمده مطابق با برنامه سازمان انرژی اتمی است. یعنی صلاح نیست تا قبل از سال ۸ ما روتور بسازیم اما برای حفظ ظرفیت امکان این کار را داریم. با این حال، تصمیم این مساله به عهده سازمان انرژی اتمی است.
وی در رابطه با ابهامات بر سر کمیسیون مشترک برجام درخصوص رسیدگی به شکایات گفت: اگر به جایی برسیم که اختلاف نظر پیش آید یا هریک از دو طرف تفسیری متفاوت ارائه کنند، طبق برجام به کمیسیون مشترک رجوع می کنیم و همچنین طبق فرمایش رهبری می‌توانیم نسبت به تفاسیر متفاوت از سوی ۱+۵ به متن مذاکرات در گذشته رجوع کنیم و آن را ملاک قرار دهیم اما ما تفسیرهای یک‌جانبه‌ی طرف مقابل را نخواهیم پذیرفت.
عراقچی در خصوص اینکه کمیسیون برجام در حالی که ما یک طرف آن هستیم و ۱+۵ با وزن سه عضو اتحادیه اروپا و آمریکا بسیار وزنه سنگینی را ایجاد می‌کنند، گفت: همه تصمیم گیری‌ها در این کمیسیون با اجماع صورت می‌گیرد بجز در مورد بازرسی‌ها که درباره آن رای گیری می‌شود البته در رای گیری هم مکانیزم خاص خود را دارد. یعنی هر دو طرف در این کمیسیون درباره هر موضوعی باید راضی شوند تا اجماع صورت گیرد.
وی در پایان تاکید کرد: برجام دارای نقاط ضعفی است که ناشی از بده بستان‌هاست و البته این نقاط ضعف هم با تدبیر مقام معظم رهبری و شورای عالی امنیت ملی و مجلس در عمل به نوعی پوشش داده خواهد شد به نحوی که به منافع ملت خدشه‌ای وارد نشود.
