یکی از مکان های دیدنی شهر دزفول، جندی شاپور می باشد که در استان خوزستان، در نزدیکی رود کارون و در محل روستای شاه آباد، واقع شده است. در زمان صفویان و به دستور فتحعلی خان که در آن زمان حاکم خوزستان بود روستایی به نام شاه آباد بر ویرانه های جندی شاپور بنا شد.
همچنین شهر های امروزی مانند شوش، قسمت شرقی آن، دزفول، قسمت جنوب شرقی و شوشتر، قسمت شمال غربی، در آن زمان منطقه مسکونی به نام نیلاب یا براساس زبان خوزی، نیلاط بود.
ساخت جندی شاپور
یکی از مهم ترین شهرهای دوره ی ساسانی، جندی شاپور بود که به دستور شاپور یکم پادشاه حکومت ساسانی، در قرن سوم میلادی احداث شد شهر جندی‌شاپور که با نام گندی شاپور نیز شناخته می‌شود، با دیوارهای محکم حفاظتی در اطراف و نزدیکی به کشورهای مهم آن زمان، از حیث جغرافیایی یکی از مهم‌ترین شهرهای دوره‌ی ساسانی بود.
این شهر به دستور شاپور یکم، پادشاه قدرتمند ساسانی در قرن سوم میلادی بنا شد. در اواخر سال ۲۵۹ میلادی، شاپور یکم، در نبردی به نام ادسا (در ناحیه‌ای در جنوب ترکیه فعلی)، موفق شد بر لشکر رومیان به فرماندهی والریانوس، امپراتور روم، غلبه کند. در این نبرد به شهر انطاکیه، یکی از شهرهای مهم امپراتوری روم در آن زمان، خسارات فراوانی وارد شد و والریانوس به همراه سربازان بسیاری به اسارت ایرانیان درآمدند.
پس از موفقیت در این نبرد، شاپور یکم که زیبایی‌های شهر انطاکیه مورد توجه‌اش قرار گرفته بود، تصمیم به ساخت شهری همانند آن در ایران گرفت. وی در این راه از اسرای رومی بهره جست که بر معماری رومی تسلط داشتند. برای احداث شهر، منطقه‌ای را انتخاب کرد که محل جمع‌آوری لشکریان شاپور (نیلاط) بود. سپس شهری بر اساس سبک معماری هیپوداموس (دانشمند یونانی قرن ۵ قبل از میلاد) را در آن محل ساخت.
باستانی ترین دانشگاه خاورمیانه
احداث دانشگاه جندی شاپور هم زمان با احداث شهر ، یکی از ویژگی های منحصر به فرد جندی شاپور بود. این دانشگاه که توسط شاپور یکم احداث شد، یکی از باستانی ترین دانشگاه خاورمیانه به شمار می آید که قدمت آن به بش از ۱۷ سده باز می گردد.
به دستور پادشاه، عالمان رشته های گوناگون، بخصوص طبیبان را به این شهر آوردند و همچنین تعداد زیادی از کتاب های یونانی را به زبان پهلوی ترجمه کردند. اقداماتی که پادشاه برای توسعه این دانشگاه انجام داد، باعث شد تا کتابخانه این دانشگاه ، بهترین مرکز تحقیقاتی در زمان خود به شمار برود.
