گروه سیاسی: روزنامه همدلی نوشت: هفتمین دور از مذاکرات برای لغو تحریم‌ها که از روز دوشنبه هفته گذشته در وین آغازشده بود، با برگزاری آخرین نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان و مدیران سیاسی وزیران خارجه ایران و ۱+۴ در بعدازظهر روز گذشته در هتل کوبورگ، به پایان رسید.
این در حالی است که با وجود تمام خوش‌بینی‌های اولیه و شتاب برای دستیابی به نتایجی قابل‌توجه، سویه‌هایی از سوءظن و بدگمانی در جهت‌گیری‌های پایانی هر دو طرف از مذاکره‌کنندگان، دیده می‌شود. در همین حال، طرفین اروپایی نارضایتی خود را از دو پیش‌نویس ارائه‌شده از سوی ایران اعلام کرده و تأکید کرده‌اند که همچنان چالش‌های اساسی مهمی باقی‌مانده است که زمان محدودی برای حل آن‌ها وجود دارد.
همچنان زاویه قابل‌ملاحظه‌ای بین خواسته‌های طرف ایرانی و آمریکایی وجود داشته و هر دو طرف به‌نوعی انتظارات یکدیگر را غیرواقعی می‌دانند. در این زمینه ایران اعلام کرده است که نسبت به اراده و نیت آمریکا و سه کشور اروپایی خوش‌بینی خاصی وجود ندارد و در سوی مقابل آمریکا نیز آنچه آن را لفاظی‌های ایران خوانده نافیِ تمام خوش‌بینی‌های لازم، معرفی کرده است.
در همین زمینه آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا در حاشیه کنفرانس امنیت و همکاری اروپا در استکهلم به خبرنگاران گفت «باید به شما بگویم که اقدامات و لفاظی‌های اخیر جایی برای خوش‌بینی ما باقی نمی‌گذارد؛ اما با وجود اینکه ساعات آخر در حال سپری شدن است، برای ایران دیر نیست که این روند را معکوس کند.» او ادامه داد: «هنوز این فرصت برای ایران وجود دارد تا در مذاکرات هسته‌ای به توافق معناداری دست پیدا کند.»
از سوی دیگر، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران نیز در یک تماس تلفنی با وزیر امور خارجه ژاپن و با تأکید بر اینکه تهران با عزم جدی و دستور کار روشن و منطقی شده به وین رفته است، گفت: «بااین‌وجود درباره اراده و نیت آمریکا و سه کشور اروپایی خوش‌بین نیستیم.» روز گذشته نیز امیر عبدالهیان در یک گفت‌وگوی تلفنی با جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده مذاکرات وین با اشاره به برخی مباحث مطروحه در مذاکرات اخیر یادآور شد: «علیرغم عهدشکنی آمریکا و بی‌عملی سه کشور اروپایی، ما با حسن نیست در مذاکرات وین حضور داریم. تیم ما در هر مرحله، دارای برنامه و ابتکارات روشن، ملموس و عملی است.
غرب هم باید ابتکار عمل واقعی خود را در خاتمه دادن به تحریم‌ها ارائه دهد و به تکرار شعارهای قبلی و ناقض حقوق و منافع ملت ایران پایان دهد. ما معتقدیم دستیابی به توافق خوب در دسترس است اما لازمه آن تغییر رویکرد برخی طرف‌ها از ادبیات تهدید به ادبیات همکاری، احترام متقابل و نتیجه محور است.»
به‌هرروی، اظهارنظرها بین دو طرفِ اصلی مذاکرات که البته از گفت‌وگوی مستقیم با یکدیگر، طفره رفته‌اند نشانگر از وجود موج گسترده‌ای از فضای بی‌اعتمادی در نخستین دور از مذاکرات جدید است.در همین حال روز گذشته امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه نیز پس از پایان مذاکرات در دوبی به خبرنگاران گفت: «من فکر می‌کنم محتمل است که این دور از مذاکرات، با توجه به مواضع، موفقیت‌آمیز نباشد و به‌احتمال‌زیاد این مذاکرات در کوتاه‌مدت از سر گرفته نشود.» نماینده چین در مذاکرات وین نیز پس از پایان نشست کمیسیون مشترک برجام گفت که هنوز به کار بیشتری نیاز داریم و توافق کردیم که اواسط هفته آینده به وین بازگردیم.
در همین زمینه، محمد مرندی یکی از همراهان هیات مذاکره‌کننده ایران در وین تأکید کرد که دلیل عدم خوش‌بینی ما به مذاکرات، از اقدامات آمریکایی‌ها ناشی می‌شود. او در گفت‌وگو با سی ان ان، گفت: «دولت کنونی ایران یک هیات مذاکره‌کننده قوی به وین فرستاده است. سه معاون وزیر خارجه و مجموعه‌ای از مقامات عالی‌رتبه به وین آمدند، پس مشخص است که ایران جدی است.
با اینکه دولت کنونی آمریکا همواره منتقد سیاست فشار حداکثری آمریکا بوده است، بااین‌حال از زمانی که بایدن نیز قدرت را در دست گرفته، همچنان همان سیاست‌ها ادامه داشته است.»از سوی دیگر علی باقری مذاکره‌کننده ارشد ایران نیز روز گذشته تأکید کرد: «به دنبال رفع تحریم‌های ناعادلانه و غیرقانونی آمریکا هستیم. انتظار داریم طرف‌های دیگر پاسخ‌های حقوقی و دلایل منطقی خود را به پیشنهادهای ما ارائه کنند. ما در حال مذاکره برای دستیابی به یک توافق جامع هستیم که راه را برای بازگشت کشوری که از توافق خارج‌شده است هموار کند. این جلسات به‌منظور انجام معارفه‌ها و هماهنگی‌های لازم و تعیین شرایط لازم است تا عضوی که از توافقنامه انصراف داده است صلاحیت بازگشت به آن را کسب کند.»
فارغ از رویکرد طرفِ آمریکایی، برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که طرف‌های اروپایی نیز طرح ابتکاری خاصی را روی میز مذاکرات قرار نداده و عملاً باعث کُند شدن روند مذاکرات شده‌اند. نور نیوز، اخبار رسیده از وین حاکی از آن است که پس از ارائه پیشنهادهای ایران در قالب دو سند رفع تحریم‌ها و فعالیت‌های هسته‌ای، دو کارگروه هسته‌ای و رفع تحریم‌ها تشکیل جلسه شده است اما بااین‌وجود طرفین اروپایی، ارائه‌دهنده طرح قابل‌توجهی در این زمینه نبوده‌اند.
نور نیوز در ادامه گزارش خود آورده است: «این نکته ازآن‌جهت اهمیت دارد که ضلع غربی ۱+۴ به پیروی از خواست و اراده واشنگتن، حتی پیش از آغاز این دور از مذاکرات، به دلیل عدم اراده لازم برای حصول توافق، با تکیه بر عملیات روانی سنگین تنها بر بازیِ مقصریابی، متمرکزشده و تمام تلاش خود را به کار بسته تا تقصیر عدم توافق احتمالی را متوجه ایران سازد.»
بر این اساس، اطلاعات فوق، نشان‌دهنده آن است که کشورهای غربی حاضر در مذاکرات که پیش از شروع دور جدید بر ضرورت پیگیری پیش‌نویس‌های اولیه در شش دور مذاکره قبلی تأکید داشتند، هیچ‌گونه ابتکاری را روی میز مذاکرات قرار نداده و عملاً باعث کند شدن روند مذاکرات شده‌اند. بر اساس این گزارش، نتیجه‌گیری شده است که گرچه ایران از ابتدا اعلام کرده دستیابی به توافق خوب را قربانی سرعت در مذاکرات نخواهد کرد اما عدم آمادگی طرف‌های اروپایی عملاً باعث کند شدن بی‌دلیل روند مذاکرات شده و مسیر روبه‌جلوی آن را دچار سکته کرده است.
بر این اساس، به نظر می‌رسد که با توجه به عدم آمادگی طرف‌های غربی برای پیشبرد مذاکره‌ای حرفه‌ای، راهگشا و نتیجه‌محور، باید مطابق روال گذشته در انتظار شدت گرفتن بازی مقصریابی غربی‌ها علیه ایران باشیم. اظهارات روز گذشته آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات‌متحده مبنی بر اینکه در آینده بسیار نزدیک می‌توانیم قضاوت کنیم که آیا ایران واقعاً قصد دارد با حسنِ‌نیت در مذاکرات مشارکت کند یا خیر را می‌توان در همین راستا قابل ارزیابی دانست که نشان می‌دهد سه کشور اروپایی همچنان توان ایفای نقش مستقل از اراده کاخ سفید را در مذاکرات ندارند.
در مذاکرات پنج‌روزه انجام‌شده، هیات‌های سیاسی و کارشناسی در چارچوب گفت‌وگوهای دوجانبه و چندجانبه و مشترک به ارزیابی آخرین دیدگاهها و موارد اختلافی میان طرف‌ها پرداختند. ایران دو سند درباره لغو تحریم‌ها و اقدامات هسته‌ای را که نسبت به پیش‌نویس دور ششم مذاکرات به‌روزرسانی شده است به طرف‌های برجامی ارائه کرد. درعین‌حال برای بررسی بیشترِ این اسناد و رایزنی و مشورت با پایتخت‌ها، قرار شده است که هیات‌ها برای یک وقفه کوتاه، مذاکرات را ترک کرده و مجدداً برای ادامه کار به وین بازگردند. این در حالی است که گفته می‌شود که بخشی از تیم‌های حقوقی و فنیِ هیات‌های مذاکره‌کنندگان برای ادامه بررسی‌ها در وین باقی خواهند ماند.
این در حالی است که با وجود تمام خوش‌بینی‌های اولیه و شتاب برای دستیابی به نتایجی قابل‌توجه، سویه‌هایی از سوءظن و بدگمانی در جهت‌گیری‌های پایانی هر دو طرف از مذاکره‌کنندگان، دیده می‌شود. در همین حال، طرفین اروپایی نارضایتی خود را از دو پیش‌نویس ارائه‌شده از سوی ایران اعلام کرده و تأکید کرده‌اند که همچنان چالش‌های اساسی مهمی باقی‌مانده است که زمان محدودی برای حل آن‌ها وجود دارد.
همچنان زاویه قابل‌ملاحظه‌ای بین خواسته‌های طرف ایرانی و آمریکایی وجود داشته و هر دو طرف به‌نوعی انتظارات یکدیگر را غیرواقعی می‌دانند. در این زمینه ایران اعلام کرده است که نسبت به اراده و نیت آمریکا و سه کشور اروپایی خوش‌بینی خاصی وجود ندارد و در سوی مقابل آمریکا نیز آنچه آن را لفاظی‌های ایران خوانده نافیِ تمام خوش‌بینی‌های لازم، معرفی کرده است.
در همین زمینه آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا در حاشیه کنفرانس امنیت و همکاری اروپا در استکهلم به خبرنگاران گفت «باید به شما بگویم که اقدامات و لفاظی‌های اخیر جایی برای خوش‌بینی ما باقی نمی‌گذارد؛ اما با وجود اینکه ساعات آخر در حال سپری شدن است، برای ایران دیر نیست که این روند را معکوس کند.» او ادامه داد: «هنوز این فرصت برای ایران وجود دارد تا در مذاکرات هسته‌ای به توافق معناداری دست پیدا کند.»
از سوی دیگر، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران نیز در یک تماس تلفنی با وزیر امور خارجه ژاپن و با تأکید بر اینکه تهران با عزم جدی و دستور کار روشن و منطقی شده به وین رفته است، گفت: «بااین‌وجود درباره اراده و نیت آمریکا و سه کشور اروپایی خوش‌بین نیستیم.» روز گذشته نیز امیر عبدالهیان در یک گفت‌وگوی تلفنی با جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده مذاکرات وین با اشاره به برخی مباحث مطروحه در مذاکرات اخیر یادآور شد: «علیرغم عهدشکنی آمریکا و بی‌عملی سه کشور اروپایی، ما با حسن نیست در مذاکرات وین حضور داریم. تیم ما در هر مرحله، دارای برنامه و ابتکارات روشن، ملموس و عملی است.
غرب هم باید ابتکار عمل واقعی خود را در خاتمه دادن به تحریم‌ها ارائه دهد و به تکرار شعارهای قبلی و ناقض حقوق و منافع ملت ایران پایان دهد. ما معتقدیم دستیابی به توافق خوب در دسترس است اما لازمه آن تغییر رویکرد برخی طرف‌ها از ادبیات تهدید به ادبیات همکاری، احترام متقابل و نتیجه محور است.»
به‌هرروی، اظهارنظرها بین دو طرفِ اصلی مذاکرات که البته از گفت‌وگوی مستقیم با یکدیگر، طفره رفته‌اند نشانگر از وجود موج گسترده‌ای از فضای بی‌اعتمادی در نخستین دور از مذاکرات جدید است.در همین حال روز گذشته امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه نیز پس از پایان مذاکرات در دوبی به خبرنگاران گفت: «من فکر می‌کنم محتمل است که این دور از مذاکرات، با توجه به مواضع، موفقیت‌آمیز نباشد و به‌احتمال‌زیاد این مذاکرات در کوتاه‌مدت از سر گرفته نشود.» نماینده چین در مذاکرات وین نیز پس از پایان نشست کمیسیون مشترک برجام گفت که هنوز به کار بیشتری نیاز داریم و توافق کردیم که اواسط هفته آینده به وین بازگردیم.
در همین زمینه، محمد مرندی یکی از همراهان هیات مذاکره‌کننده ایران در وین تأکید کرد که دلیل عدم خوش‌بینی ما به مذاکرات، از اقدامات آمریکایی‌ها ناشی می‌شود. او در گفت‌وگو با سی ان ان، گفت: «دولت کنونی ایران یک هیات مذاکره‌کننده قوی به وین فرستاده است. سه معاون وزیر خارجه و مجموعه‌ای از مقامات عالی‌رتبه به وین آمدند، پس مشخص است که ایران جدی است.
با اینکه دولت کنونی آمریکا همواره منتقد سیاست فشار حداکثری آمریکا بوده است، بااین‌حال از زمانی که بایدن نیز قدرت را در دست گرفته، همچنان همان سیاست‌ها ادامه داشته است.»از سوی دیگر علی باقری مذاکره‌کننده ارشد ایران نیز روز گذشته تأکید کرد: «به دنبال رفع تحریم‌های ناعادلانه و غیرقانونی آمریکا هستیم. انتظار داریم طرف‌های دیگر پاسخ‌های حقوقی و دلایل منطقی خود را به پیشنهادهای ما ارائه کنند. ما در حال مذاکره برای دستیابی به یک توافق جامع هستیم که راه را برای بازگشت کشوری که از توافق خارج‌شده است هموار کند. این جلسات به‌منظور انجام معارفه‌ها و هماهنگی‌های لازم و تعیین شرایط لازم است تا عضوی که از توافقنامه انصراف داده است صلاحیت بازگشت به آن را کسب کند.»
فارغ از رویکرد طرفِ آمریکایی، برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که طرف‌های اروپایی نیز طرح ابتکاری خاصی را روی میز مذاکرات قرار نداده و عملاً باعث کُند شدن روند مذاکرات شده‌اند. نور نیوز، اخبار رسیده از وین حاکی از آن است که پس از ارائه پیشنهادهای ایران در قالب دو سند رفع تحریم‌ها و فعالیت‌های هسته‌ای، دو کارگروه هسته‌ای و رفع تحریم‌ها تشکیل جلسه شده است اما بااین‌وجود طرفین اروپایی، ارائه‌دهنده طرح قابل‌توجهی در این زمینه نبوده‌اند.
نور نیوز در ادامه گزارش خود آورده است: «این نکته ازآن‌جهت اهمیت دارد که ضلع غربی ۱+۴ به پیروی از خواست و اراده واشنگتن، حتی پیش از آغاز این دور از مذاکرات، به دلیل عدم اراده لازم برای حصول توافق، با تکیه بر عملیات روانی سنگین تنها بر بازیِ مقصریابی، متمرکزشده و تمام تلاش خود را به کار بسته تا تقصیر عدم توافق احتمالی را متوجه ایران سازد.»
بر این اساس، اطلاعات فوق، نشان‌دهنده آن است که کشورهای غربی حاضر در مذاکرات که پیش از شروع دور جدید بر ضرورت پیگیری پیش‌نویس‌های اولیه در شش دور مذاکره قبلی تأکید داشتند، هیچ‌گونه ابتکاری را روی میز مذاکرات قرار نداده و عملاً باعث کند شدن روند مذاکرات شده‌اند. بر اساس این گزارش، نتیجه‌گیری شده است که گرچه ایران از ابتدا اعلام کرده دستیابی به توافق خوب را قربانی سرعت در مذاکرات نخواهد کرد اما عدم آمادگی طرف‌های اروپایی عملاً باعث کند شدن بی‌دلیل روند مذاکرات شده و مسیر روبه‌جلوی آن را دچار سکته کرده است.
بر این اساس، به نظر می‌رسد که با توجه به عدم آمادگی طرف‌های غربی برای پیشبرد مذاکره‌ای حرفه‌ای، راهگشا و نتیجه‌محور، باید مطابق روال گذشته در انتظار شدت گرفتن بازی مقصریابی غربی‌ها علیه ایران باشیم. اظهارات روز گذشته آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات‌متحده مبنی بر اینکه در آینده بسیار نزدیک می‌توانیم قضاوت کنیم که آیا ایران واقعاً قصد دارد با حسنِ‌نیت در مذاکرات مشارکت کند یا خیر را می‌توان در همین راستا قابل ارزیابی دانست که نشان می‌دهد سه کشور اروپایی همچنان توان ایفای نقش مستقل از اراده کاخ سفید را در مذاکرات ندارند.
در مذاکرات پنج‌روزه انجام‌شده، هیات‌های سیاسی و کارشناسی در چارچوب گفت‌وگوهای دوجانبه و چندجانبه و مشترک به ارزیابی آخرین دیدگاهها و موارد اختلافی میان طرف‌ها پرداختند. ایران دو سند درباره لغو تحریم‌ها و اقدامات هسته‌ای را که نسبت به پیش‌نویس دور ششم مذاکرات به‌روزرسانی شده است به طرف‌های برجامی ارائه کرد. درعین‌حال برای بررسی بیشترِ این اسناد و رایزنی و مشورت با پایتخت‌ها، قرار شده است که هیات‌ها برای یک وقفه کوتاه، مذاکرات را ترک کرده و مجدداً برای ادامه کار به وین بازگردند. این در حالی است که گفته می‌شود که بخشی از تیم‌های حقوقی و فنیِ هیات‌های مذاکره‌کنندگان برای ادامه بررسی‌ها در وین باقی خواهند ماند.
