پایگاه خبری- تحلیلی قلم؛ استان ها- شکیبا کولیوند: چند سالی می‌شود که موضوع کاهش ازدواج و به تناسب آن کاهش میزان باروری و حتی سوق پیدا کردن باروری به وضعیت منفی را در برخی از استان‌های کشور می‌بینیم؛ و بارها در صحبت‌های کارشناسانه و تحلیل‌ها شنیده و دیده‌ایم که نرخ باروری در استان همدان کمتر از میانگین کشوری است. شیوع ویروس کرونا که ۹ ماهه شده است، این روزها روی همه چیز اثرگذار بوده و ازدواج نیز از این مقوله بی نصیب نمانده‌است.
کاهش ۱۱ درصدی ازدواج طی سه ماه ابتدای سال جاری
در این راستا معاون وزیر کشور و رئیس سازمان امور اجتماعی در وزارت کشور گفت: در عناوینی مانند شرارت، جرائم مالی و اقتصادی، رایانه‌ای، فرار از خانه، طلاق و حتی خودکشی نسبت به سال گذشته کاهش آمار داریم.
تقی رستم‌وندی عنوان کرد: در سه ماهه اول سال ۹۹ در مقایسه با سال قبل، ۸ درصد کاهش طلاق داشتیم البته ازدواج هم ۱۱.۵ درصد کاهش داشته؛ اما کاهش درآمار ازدواج،۳ سال به طور مستمر در حال رخ دادن است.
افزایش ۱۲ درصدی ازدواج در استان قزوین در ۵ ماهه ابتدای سال
معاون سیاسی استاندار قزوین با بیان اینکه در پنج ماهه ابتدای سال جاری،شاهد میزان رشد ۱۲ درصدی ازدواج بوده‌ایم، گفت: باید در این زمینه برنامهریزی و روند رو به رشد ازدواج جوانان تقویت شود.
منوچهر حبیبی، میزان ازدواج‌های رخ‌داده در پنج ماهه اول سال جاری به نسبت مدت مشابه سال گذشته را با افزایش، ۱۲ درصد عنوان کرد و افزود: در پنج ماهه سال‌جاری تعداد چهار هزار و ۱۵۸ واقعه ازدواج در استان رخ داده، در حالی که در پنج ماهه سال ۹۸ این تعداد سه هزار و۷۰۹ مورد بوده است.
وی در ادامه اظهار کرد: میزان طلاق در پنج ماهه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۱.۵ درصد کاهش داشته که این رقم، قابل توجه است.
با این تفاسیر، در ادامه می‌خوانیم که به گفته علی مظفری، رئیس کانون سردفتران ازدواج و طلاق، در چهار ماه نخست امسال حدود ۲۰۰ هزار واقعه ازدواج و ۳۵ هزار واقعه طلاق ثبت شده در حالی‌که در مدت مشابه سال قبل ۱۶۷ هزار ازدواج و ۳۷ هزار طلاق ثبت شده بود. این آمار نشان می‌دهد که با وجود اینکه ویروس کرونا همچنان در کشور وجود دارد، اما دختران و پسران به قولی، تمایل به حذف مراسم داشته و با یک عقد ساده، زندگی مشترک خود را آغاز می‌کنند.
اما به راستی این روند، در استان همدان نیز تجربه شد؟ شیوع ویروس کرونا توانست، مانع برگزاری برخی سنت‌های ازدواج در همدانی شود و شرایط را به نحوی پیش ببرد که تهدید کرونا به فرصت افزایش ازدواج آسان تبدیل شود؟
کاهش ۴.۶ درصدی ثبت ازدواج در استان همدان/ ۲۵ درصد همدانی‌ها جوان‌اند
در این خصوص، مدیرکل ثبت احوال استان همدان در گفت‌وگو با خبرنگار قلم بیان کرد: شیوع ویروس کرونا و البته محدودیت‌های مقرر شده در این راستا، روی موضوع ازدواج و برگزاری مراسم‌های عروسی اثرگذار بود.
اسد حسن‌زاده زورمند، ادامه داد: این روند به شکلی بود که در ۵ ماهه سال جاری روند کاهشی ثبت آمار ازدواج در استان همدان را شاهد بوده‌ایم.
این مقام مسئول با اشاره به اینکه تابستان امسال، با ماه محرم نیز همراه بود، یادآور شد: آمارهای مربوط به ازدواج‌های ثبت شده در استان همدان طی پنج ماهه نخست سال جاری۶ هزار و ۳۶۵ مورد بوده است.
مدیرکل ثبت احوال استان همدان با بیان این موضوع خاطرنشان کرد: در این مدت، نسبت به ۵ ماهه سال گذشته، کاهش ۴.۶ درصدی ثبت ازدواج در استان همدان را داریم؛ این درحالی است که در طول این مدت، افزایش هفت درصدی طلاق‌های ثبت‌شده در استان همدان را شاهد هستیم.
وی در پاسخ به اینکه ترکیب سنی جمعیت استان همدان و مقایسه آن با وضعیت کشوری در چه وضعیتی است، توضیح داد: بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ درصد ترکیب سنی جمعیت کودکان و نوجوانان صفر تا ۱۴ ساله در استان همدان برابر ۲۲.۶ درصد است که این میزان در کشور برابر ۲۴ درصد بوده است.
حسن‌زاده زورمند با بیان اینکه ترکیب سنی جمعیت ۱۵-۲۹ ساله که جوانان را شامل می‌شود، در کشور برابر ۲۵.۱ درصد است، افزود: این عدد در همدان برابر ۲۴.۸ درصد است.
این مسئول با بیان اینکه درصد ترکیب سنی جمعیت همدان بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ نشان دهنده آن است که؛ ۴۵.۴ درصد از جمعیت استان همدان میانسال و در سن ۳۰ تا ۶۴ سال قرار دارند، گفت: این رقم در کشور برابر ۴۴.۸ درصد است و جمعیت ۶۵ سال و بالای ۶۵ سال نیز در کشور عددی برابر ۶.۱ درصد را به خود اختصاص داده است.
مدیرکل ثبت احوال استان همدان در پایان یادآور شد: درصد ترکیب سنی جمعیت ۶۵ ساله و بیشتر در استان همدان طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ معادل ۷.۲ درصد است.
خانواده ها، قدمی بردارند!
با این تفاسیر برآن شدیم تا گفتگویی با امان‌الله قرائی‌مقدم، جامعه‌شناس فرهنگی، استاد دانشگاه تهران و نویسنده کتاب‌هایی، همچون انسان‌شناسی فرهنگی، مبانی جامعه‌شناسی، جامعه‌شناسی آموزش‌وپرورش، هنر اجتماعی و ملی ترتیب دهیم تا به مقوله ازدواج و اوضاع پیش‌آمده سر راه آن در دوران شیوع کرونا و به قولی عصر کرونا بپردازیم؛ که در ادامه آن را می‌خوانید:
امان‌الله قرائی‌مقدم در گفت‌وگو باقلم، ازدواج را اصل و اساس یک جامعه و زمینه تشکیل یک خانواده دانست و گفت: خانواده سلول بنیادی جامعه است که از طریق ازدواج حاصل می‌شود اما عوامل بسیاری این روزها، روی روند ازدواج تاثیر گذاشته است.
این جامعه‌شناس فرهنگی با بیان اینکه چندین عامل، سن ازدواج را در جامعه بالا برده که از مهمترین آن‌ها بیکاری است، افزود: شیوع ویروس کرونا نیز از سوی دیگر، روی افزایش روند بیکاری اثر گذاشت پس با این وضعیت، افرادی که شغلشان به نوعی وابسته به این وضع بوده است، قاعدتاً برای ازدواج نیز دچار مشکلاتی می‌شوند.
وی ادامه داد: متاسفانه وضعیت اشتغال در جامعه ما به نوعی است که نیاز به بازنگری جدی دارد. چنان‌که، به شغل‌هایی روی آورده‌اند که متناسب با میزان تحصیلات و رشته آن‌ها نیست و این امر، نارضایتی‌هایی را برای آن‌ها به دنبال داشته است.
نویسنده کتاب هنر اجتماعی و ملی با تصریح به اینکه در برخی از استان‌ها شاهد بودیم که شیوع ویروس کرونا باعث شد تا تجمل‌گرایی‌ها و هزینه‌های گزاف عروسی‌ها کنار گذاشته شود، عنوان کرد: این موضوع باعث شد بسیاری از جوانان به بهانه شیوع کرونا، از برگزاری چنین مراسم‌هایی جلوگیری و با یک ازدواج آسان، سر زندگی خود بروند.
قرائی‌مقدم در ادامه گفت‌وگو، عدم تمایل جوانان به ازدواج و تشکیل خانواده را یک «خطر» عنوان کرد و افزود: در صورتی‌که ازدواج و تشکیل خانواده‌ای را شاهد نباشیم، به راستی‌که اثر آن را بر تمامی نهادهای دیگر می‌بینیم.
وی، خانواده را یک «اصل» دانست و گفت: در صورت عدم تشکیل خانواده، اقتصادی هم شکل نخواهد گرفت و با تبعات روحی و روانی آن در جامعه روبرو خواهیم شد، آسیب‌های اجتماعی رشد می‌یابند و حتی «هم‌باش‌های سیاه» رونق می‌گیرد.
این جامعه‌شناس در تشریح صحبت‌های خود گفت: «هم‌باش‌های سیاه» را جایگزین موضوع ازدواج سفید کرده‌ام، چراکه ازدواج سفید، علاوه‌بر اینکه واژه‌ای نادرست است، این اتفاق را خوشایند جلوه می‌دهد در حالی‌که نباید چنین باشد.
قرائی‌مقدم با تصریح‌به اینکه این روزها شاهد بیکاری ۳۰ درصدی فارغ‌التحصیلان دانشگاهی نیز هستیم، گفت: به این آمار باید خسارت‌های کرونا و اثرات آن بر اشتغال جوانان را نیز افزود بدین‌سان، تورم و بیکاری موجب خواهد شد که بدبینی‌ها و ناامیدی‌ها در جامعه رونق بگیرد، اما با این وجود در برخی از استان‌ها، شیوع ویروس کرونا به نوع دیگری عمل کرد و افزایش ازدواج را شاهد بودیم.
استاد دانشگاه تهران در پایان این گفت‌وگو خاطرنشان کرد: اگرچه این روزها محدودیت‌هایی برای برگزاری مراسم‌های عروسی و دورهمی‌های خانوادگی به سبب شیوع ویروس کرونا را شاهد هستیم اما خانواده‌ها می‌توانند فرزندانشان را به سمت مراسم‌های محضری و ازدواج‌های ساده سوق دهند و با این روند است که سنت‌های دست و پاگیر و خرج‌های بسیار را کنار زده و به تشکیل خانواده که همانا اصل در جامعه ما است، کمک نمایند.
اگرچه شیوع ویروس کرونا و محدودیت‌های برگزاری مراسم عروسی و دورهمی‌های خانوادگی را درپی‌داشت، اما در این بین برگزاری مراسم‌های محضری و ازدواج‌های ساده را نیز در برخی از نقاط کشور طی این عصر کرونا، نظاره‌گر بودیم. اما گویی، این موضوع در همدان باعث نشد تا بحران کاهش ازدواج کمتر شود و به سمت ازدواج آسان سوق پیدا کنیم.
حال با این تفاسیر، یک نکته حائز اهمیت است، چرا باید استان همدان نسبت به استان‌های دیگری کشور مانند قزوین، تا این حد تفاوت آماری داشته باشد؟
این درحالی است که افزایش ۱۲ درصدی ازدواج و کاهش ۱۱.۵ درصدی طلاق در استان قزوین در ۵ ماهه ابتدای سال و در مقابل، کاهش ۴.۶ درصدی ازدواج و افزایش ۷ درصدی طلاق در این استان در ۵ ماهه ابتدای سال! را شاهد هستیم.
به راستی این موضوع، نیازمند بررسی همه‌جانبه از سوی مسئولان استان است، درحالی‌که گویا، جلسات مربوط به جمعیت این روزها به سببِ (بخوانید به بهانه) شیوع ویروس کرونا به فراموشی سپرده شده است اما در نهایت، در عصر پساکرونا، همدان می‌ماند و کاهش شدید ازدواج، کاهش شدید باروری، افزایش خیل عظیم مجردان به ویژه مجردان قطعی و در نهایت، سیر نزولی نرخ جایگزینی و مسائلی از این قبیل. بدین ترتیب، از مسئولان استان می‌خواهیم تا در کنار توجه به مسائلی از جمله اعمال محدودیت‌های کرونایی و ترغیب مردم به خانه ماندن‌ها، از این امر غافل نباشند که والدین و خانواده‌ها (به ویژه خانواده‌هایی که فرزندانشان سال‌ها است عقد کرده‌اند و یا نامزد هستند) نیزبه آموزش نیاز دارند تا به جای این که ماه‌ها فرزندانشان را پشت دیوار مراسم‌های پر زرق و برق ازدواج قرار دهند، تشویق شوند به سوی ازدواجی ساده! موضوعی که این روزها، آن قدر کمرنگ شده است که گویی، والدین نیز حاضر نیستند فرزندشان به دور از مراسم‌های چندین میلیونی و تجملاتی جهیزیه‌برون و این تفاسیر، یک زندگی مشترک ساده را آغاز کند. موضوعی که پیامدهای آن را در چند سال آینده به جد خواهیم دید؛ اما… این روزها برای آن برنامهریزی و اقدامی نداشته‌ایم.
